Coördinerend Portefeuillehouder: Rabin Baldewsingh

Programma 19, Stadsdelen en Wijkaanpak, maakt sinds 2016 onderdeel uit van de begroting. Conform de raadsmotie 44/2014 ‘bewonersbetrokkenheid’ (RIS278347) zijn de budgetten die met de uitvoering in de stadsdelen te maken hebben in een apart begrotingsprogramma samengebracht.
De stadsdeelorganisatie heeft dagelijks contact met bewoners, bedrijven en instellingen. Zij levert maatwerk en speelt snel en flexibel in op actuele ontwikkelingen. De stadsdeelorganisatie is ook verantwoordelijk voor de aansturing van de organisaties en de activiteiten op de vakgebieden welzijn en leefbaarheid. Deze zijn decentraal belegd. Voor deze taken zijn de budgetten ondergebracht in het programma stadsdelen en wijken.

De gemeente maakt afspraken met bewoners over de besteding van de budgetten en de inzet van (gesubsidieerde) organisaties in hun buurt.

Met het budget Leefbaarheid en Bewonersparticipatie stimuleren we bewoners om met mooie ideeën, projecten en/of activiteiten te komen die een verbetering zijn voor hun buurt en leefomgeving. Het gaat dan om activiteiten waarbij de bewoners ook zelf een actieve rol hebben. Het stadsdeel helpt hen daarbij.
Meer invloed van bewoners betekent niet dat Den Haag concessies doet aan de kwaliteit en intensiteit van beheer en onderhoud. Het vastgestelde kwaliteitsniveau van de buitenruimte blijft gewaarborgd. Bepaalde beheer- en onderhoudswerkzaamheden mogen niet uitblijven omdat dat geld voor iets anders wordt ingezet.

Met gebiedsgericht maatwerk maken we voor bewoners transparant wat er allemaal in hun wijk gebeurt of gaat gebeuren. Daarvoor hebben we in samenspraak met bewoners en partners in de wijk de Wijkprogramma’s 2016-2019 ontwikkeld. Op grond van deze wijkprogramma’s stellen we jaarlijks een uitvoeringsplan op. Hierdoor is er meer eenduidigheid over bewonersparticipatie en krijgen Hagenaars meer mogelijkheden om invloed uit te oefenen.
Duurzaamheid en leefbaarheid krijgen hierbij een extra impuls. We zorgen dat de inzet daar gebeurt waar dat het hardste nodig is en spelen flexibel en slagvaardig in op wat er vandaag gebeurt en zich aftekent in de wijken, op en rond scholen en bedrijven. Hagenaars willen graag actiever betrokken zijn bij hun leefomgeving door hier verantwoordelijkheid voor te nemen, door eigen initiatieven te nemen of door mee te denken over voorstellen van de gemeente. Wij willen mensen beter in staat stellen invloed uit te oefenen; zo vroeg mogelijk, zo laagdrempelig mogelijk en zo direct mogelijk.

Daarvoor gaan wij het concept ‘Burgerbegroting’ verder uitwerken (raadsmotie 73/2014, RIS278365). Uitgangspunt daarbij is dat bewoners in staat gesteld worden aan te geven welke thema’s prioriteit moeten krijgen in hun eigen stadsdeel of wijk.

Wijkprogramma’s 2016-2019
Voor de periode 2016-2019 heeft Den Haag vierjaarlijkse plannen opgesteld in een vernieuwde vorm: wijkprogramma’s. Over deze wijkprogramma voerde de gemeente overleg met burgers, bedrijven en organisaties in het stadsdeel. De gebiedsprogramma's en onderliggende analyses zijn van grote waarde om met bewoners in discussie te gaan over de vraag of we de goede dingen doen en of we die ook goed doen. Aan de hand van inhoudelijke criteria kijken we of de inzet op een bepaald terrein in een bepaald gebied voldoende is. Daarbij bestaat de mogelijkheid om te sturen op meer en minder inzet per wijk of verschuiving tussen wijken.
Al deze maatregelen moeten er toe leiden dat Hagenaars meer het gevoel krijgen dat ze eigenaar zijn van hun eigen buurt en dat problemen concreet worden aangepakt. We actualiseren de wijkprogramma’s eens in de twee jaar op basis van (beleids)ontwikkelingen en gesprekken met bewoners en partners/organisaties in de wijk.

De doelen van de Wijkaanpak Nieuwe Stijl ‘Opwaartse Kracht!’ zijn het verbeteren van de kwaliteit van leven en de leefbaarheid in de zeven aandachtswijken (Schilderswijk, Transvaal, Laak, Zuidwest, Nieuw Waldeck, Mariahoeve en Regentes-Valkenbos). Bij de keuze voor (nieuwe) projecten en initiatieven geldt een aantal criteria (RIS 282571). De initiatieven en projecten moeten aansluiten bij de behoefte en kracht in de wijk en integraal en in gezamenlijkheid worden ontwikkeld en uitgevoerd. Van belang is ook cofinanciering, in de vorm van additionele financiering of inzet van bestaande menskracht en middelen). En we vinden het belangrijk dat de inspanning niet verdampt; het project moet structureel een plaats krijgt in de wijk.

Een andere belangrijke randvoorwaarde is dat initiatieven worden gebundeld, om zo te zorgen dat een project maximale impact heeft in de wijk. Met het combineren van zowel nieuwe als bestaande initiatieven en projecten zetten we in op meer samenhang van de vijf thema’s van de Wijkaanpak Nieuwe Stijl: Werkgelegenheid en Onderwijs, Buitenruimte en Wonen, Opvoeding en Zorg, Veiligheid en Samenleven en Kwaliteit van Leven. Zo hebben de projecten een grotere impact dan een
verzameling van losse initiatieven.

Herfasering middelen wijkaanpak
Het proces in de aandachtswijken om projecten (van onderop) in te dienen voor de Wijkaanpak Nieuwe Stijl is vanaf januari 2016 echt in gang gezet. Dit proces kan niet geforceerd worden omdat dit ten koste kan gaan van de dynamiek met de partners in de zeven aandachtwijken. In de tweede helft van 2016 zullen veel plannen ontwikkeld worden die verder in 2017 gerealiseerd zullen worden. Vandaar dat het opportuun is het bestedingsritme aan te passen. Bovendien was het totaal beschikbare bedrag gereserveerd voor de gehele collegeperiode 2014-2018.

Den Haag wil eigen initiatief van Hagenaars stimuleren om de veiligheid in de stad te verbeteren. Kern van de aanpak is veel aandacht voor preventie, vroegtijdige signalering en actief op bewoners en ondernemers afstappen om hulp en ondersteuning te bieden. De bewonersinitiatieven Veiligheid vervullen hierbij een sleutelrol. Voor de collegeperiode 2015-2018 is € 100.000, - per jaar extra beschikbaar. Dit bedrag zetten we in om de kwaliteit van de bestaande bewonersinitiatieven Veiligheid te vergroten, meer jongeren te bereiken en meer flexibele teams te krijgen voor wijkevenementen. Leidend is wat de veiligheidsinitiatieven zelf willen en zelf kunnen. Voor de deelnemers hebben we een stedelijk vormings- en scholingsprogramma ontwikkeld, met onder meer opleidingen op het gebied van AED en EHBO en trainingen op het gebied van fysieke en mentale weerbaarheid. De bewonersinitiatieven maken goed gebruik van dit scholingsprogramma. Het zal in 2017 worden voortgezet. Voor nieuwe leden van de veiligheidsinitiatieven is een cursus basisvaardigheden buurtpreventieteams ontwikkeld.

Wij zetten in op duurzaamheid. Wij doen dat door bewoners te inspireren, stimuleren, te begeleiden en samen te brengen en waar mogelijk te koppelen aan het bedrijfsleven, bij voorkeur in Den Haag.
We organiseren bijeenkomsten die helpen om van ideeën uitvoerbare projecten te maken en verbinden groepen om advies en kennis uit te wisselen. Goed lopende initiatieven geven we een plek in het Haagse duurzaamheidsnetwerk.
Vanuit het landelijke energieakkoord heeft de VNG middelen beschikbaar gesteld voor een regionale ondersteuningsstructuur duurzame energiebesparing en opwekking bij particuliere woningeigenaren. Den Haag voert dit project uit voor de negen gemeenten van de regio Haaglanden. Zo brengen we vraag en aanbod op het gebied van verduurzaming van particuliere woningen bij elkaar.
Ook stimuleren wij het bedrijfsleven om te verduurzamen, bijvoorbeeld door energiezuinige verlichting toe te passen. Met de ‘milieubarometer’ geven we ondernemers inzicht in hun energie- en waterverbruik, zodat ze zien waar het meeste te besparen valt.
In samenwerking met Stichting Duurzaam Den Haag en Fonds 1818 organiseren wij netwerkbijeenkomsten, waaronder het duurzaam ontbijt. Bewoners treffen elkaar daar informeel om duurzaam initiatieven en projecten te bespreken.

Onderhoud buitenruimte
Den Haag streeft ernaar dat de openbare ruimte behalve schoon, heel en veilig ook prettig is om te verblijven. Hagenaars willen mooi groen in de wijk, leuke plekken om te zitten, goed begaanbare stoepen en wegen, veilige en gevarieerde speelplekken voor onze kinderen en geen vervuiling door zwerfvuil.

Aan de hand van eigen inspecties en meldingen van burgers laten we kleine reparaties uitvoeren aan de bestrating en het asfalt. Na graafwerkzaamheden en opbreken van de bestrating, bijvoorbeeld door nutsbedrijven voor het vervangen van hun kabels en leidingen, controleren we of de bestrating weer netjes en veilig is hersteld.
Om te zorgen dat Hagenaars elkaar in de openbare ruimte kunnen treffen, is straatmeubilair nodig. In 2017 besteden we opnieuw € 0,8 mln. extra aan het onderhoud van straatmeubilair. Net als in 2016 brengen we in acht wijken het straatmeubilair en de direct omliggende openbare ruimte op orde. Specifiek voor Stadsdeel Centrum zijn het beheer van het binnenstadsgebied op Hofstadniveau, de maatregelen in het kader van Den Haag Regeringsstad, participatie in beveiligingsmaatregelen van de NCTV, voor Koninklijk Huis, ambassades, Prinsjesdag en Veteranendag.

Stadsdelen werken mee een schone stad en leveren een bijdrage aan de uitvoering van het beleidsplan ‘Een schone stad 2015-2020’ (RIS285286). Per stadsdeel bepalen we in overleg met alle betrokken partners (beheerders, uitvoerders, handhavers) hoe het meest effectief kan worden geveegd. Waar problemen zijn, maken we intensiever schoon. Dat combineren we met gerichte handhaving en goede communicatie.
Door het plaatsen van ondergrondse restafvalcontainers (ORAC’s) verdwijnt de huisvuilzak meer en meer uit het straatbeeld en is er minder kans op het ontstaan van zwerfvuil. Ook overlast van dieren, zoals meeuwen en ratten, gaan we op deze manier tegen. Om een juist gebruik van deze containers te bevorderen, heeft elk stadsdeel een plan van aanpak tegen illegaal bijplaatsen van afval (RIS 292907). Deze aanpak startte in 2016 en zal in 2017 worden voortgezet.
We stimuleren omwonenden van ORAC’s om de locatie te adopteren, volle of kapotte containers te melden, en medebuurtbewoners aan te spreken op onjuist gedrag. Om de verkeersveiligheid te borgen, wordt vervuiling door oliesporen op de wegen opgeruimd in opdracht van de stadsdelen.

Participatie en Schoon
In de stad bestaan veel initiatieven op het gebied van Participatie en Schoon, zoals de Gulden Klinker groepen, de Crownie kids en Keep it Clean Day. Bewoners hebben de mogelijkheid om een ondergrondse afvalcontainer te‘adopteren’. Ook de stadsdelen organiseren diverse activiteiten om de openbare ruimte schoon te houden.
Nieuw is daar de aanpak Participatie en Schoon bijgekomen. Dit project richt zich op meer betrokkenheid van Hagenaars bij het schoonhouden van de eigen leefomgeving, zowel in de planvorming als in de uitvoering. We zetten in op het verminderen van illegaal bijplaatsen van afval bij ORAC’s, zwerfafval en overlast door weggegooid brood en voedsel. Enkele voorbeelden van acties zijn de Haagse #opruimweek, de Haagse #opruimestafette, de opschoondagen, de Haagse PETman, broodcontainers, #zwerfie en‘Rommelen & Recyclen’.

Om het aanzien op peil te houden wordt in 17 tunnels graffiti bestreden.

De gemeente ontvangt inkomsten voor het gebruik van gemeentegrond als bouwterrein, het innemen van standplaatsen en andere vormen van verhuur van grond. Deze inkomsten ‘gebruik openbare ruimte’ zijn € 916.000.

De stadsdelen zorgen voor het maaien van de oevers langs het Haagse binnenwater.

De stadsdelen Loosduinen en Scheveningen beheren het beheer van het Haagse strand. Zij zorgen voor het onderhoud van de toegangen tot het strand, zoals trappen en op- en afritten en het aanbrengen van borden bij toegangen en op het strand. Ook dragen de stadsdelen zorg voor het onderhouden en het volgens Delflands Keur onderhouden van de afrastering langs de voet van de duinen en de op- en afritten.

De stadsdelen Loosduinen en Scheveningen voeren het beheer van het Haagse Strand. Zij houden toezicht bij opbouw, exploitatie en afbreken van de strandpaviljoens en de nutsvoorzieningen (elektra, water en riolering). Stadsdelen zijn opdrachtgever voor het schoonmaken van het strandreiniging en het plaatsen van de afvalbakken. Verder onderhouden zij de contacten met de strandpaviljoenhouders en adviseren over aangevraagde (evenementen) vergunningen.

Groen vergt continue onderhoud en beheer. Stadsdelen streven naar beter openbaar groen voor bewoners en bezoekers van de stad. Om het kwaliteitsniveau in de hele stad te borgen is in 2016 een uniform onderhoudsbestek gemaakt.
Groen heeft verschillende functies, en dat is van groot belang bij het maken van keuzes voor beheer en (her)inrichting. Voor elk stadsdeel maken we daarom een ‘wijkvisie op groen’, met een balans tussen ruimtelijke, functionele en ecologische kwaliteiten van het groen. Zo’n visie geeft ook handvatten voor investeringen in parken en plantsoenen.

Den Haag heeft meer dan 117.000 kinderen tot en met 19 jaar. Voor hen vinden we het van belang dat de stad voldoende ruimte biedt om te spelen en zich ook blijft ontwikkelen. Het op orde houden van een kwalitatief goed speelvoorzieningenniveau kan de gemeente niet alleen. Het is belangrijk dat ouders, verzorgers en vrijwilligers actief betrokken blijven bij het beheer en onderhoud van bestaande en nieuwe speelplekken. Daarnaast controleert de gemeente viermaal per jaar alle speelplekken op veiligheid en functionaliteit.
In Den Haag kunnen ouders en kinderen gebruik maken van onder andere Speel-o-theken, de Haagse Hopjes, peuterspeelzalen, stadsboerderijen en overige speelvoorzieningen. Ook de sportverenigingen en scoutingorganisaties vervullen een belangrijke rol in onze stad. De ontwikkeling van de openbare ruimte doen we samen met kinderen (gebruikers) en omwonenden hoe dit het beste kan. Op zulke momenten investeren we ook in speelvoorzieningen. De verbetering van speellocaties met investeringen uit de nota Spelen in Stad is in 2016 afgerond. In deze collegeperiode besteden we € 0,3 mln. per jaar extra aan speelvoorzieningen. Aan de hand van het beleidskader Spelen in de stad 2015 – 2018, het gebruikersonderzoek naar speelmogelijkheden en signalen van gebruikers bepalen we waar verbetering nodig is.

Het stadsdeel kan kleine zaken aanpakken in de openbare ruimte: herinrichtingen of aanpassingen aan de infrastructuur. Vaak gebeurt dit op verzoek van bewoners. Het stadsdeel toetst de plannen aan de gemeentelijke richtlijnen.

De gemeente is wettelijk verantwoordelijk voor beheer en onderhoud van de verkeersborden en de belijning op het wegdek.

De aanpak van plak- en kladvandalisme bestaat uit een viersporenbeleid. Deze vier sporen zijn de graffiti-schoonmaakregeling (inclusief doen van aangifte bij politie); samenwerken met grooteigenaren; educatie en voorlichting en het ontwikkelen en beheren van legale graffitilocaties. De schoonmaakregeling is sinds 2013 voor particuliere eigenaren/bewoners gratis. Daarnaast zet het Meldpunt Graffiti in op de preventie en verwijdering van graffiti en wildplak. De aanpak van wildplak is toegevoegd als vijfde spoor: Het Meldpunt Graffiti blijft in 2017 wildplak verwijderen van 175 gemeentelijke objecten en van panden die deelnemen aan de graffiti-schoonmaakregeling. Daarnaast zullen er opnieuw op enkele plekken fysieke maatregelen genomen worden tegen wildplak. Hierbij wordt samenwerking gezocht met partners binnen de gemeente en de samenwerking met externe partners, zoals de woningcorporaties, uitgebreid. Een steviger regievoering door het Meldpunt Graffiti leidt tot een nog effectievere en doelmatigere aanpak. De samenwerking met Stedin en Centercom Buitenreclame wordt in 2017 voortgezet.

De gemeente heeft veel vertrouwen in Haagse kracht. We zetten daarom stevig in op het ondersteunen van bewonersorganisaties en meer gebruik maken van de kracht en het eigen initiatief van bewoners. Of het nu gaat om de eigen straat of buurt, de sociale netwerken of om een helpende hand uit te steken naar stadsgenoten die hulp nodig hebben.
Bewonersorganisaties zijn heel belangrijke partners van de gemeente bij het vormgeven en invullen van beleid voor de wijken. Daarnaast is het ook belangrijk andere groepen te spreken. Bewonersorganisaties zijn immers niet de enige spreekbuis van de wijk: er bestaan ook straatgroepen, milieugroepen, bewonersgroepen, verenigingen van eigenaren, straatvertegenwoordigers en vele andere groepen. De stadsdelen zetten in 2017 onverminderd in op het stimuleren en ondersteunen van nieuwe activiteiten door deze groepen.
De gemeente wil initiatieven van bewoners mogelijk maken. Jaarlijks geven de stadsdeelorganisaties subsidie aan zo’n 1.100 initiatieven via de regeling Leefbaarheid en Bewonersparticipatie. Ook worden diverse werkzaamheden in de buitenruimte uit dit budget betaald. Hiervoor is ruim € 8 mln. beschikbaar. In 2016 heeft de gemeente onderzoek gedaan naar de gebruiksvriendelijkheid van de regeling. In 2017 bekijken we of er waar nodig aanpassingen kunnen worden gedaan.
Met ingang van 2016 hebben de stadsdelen ook taken op het gebied van maatschappelijke coöperatie. Hiervoor bestaat de subsidieregeling Maatschappelijke Coöperatie. De belangrijkste voorwaarde om voor subsidie in aanmerking te komen, is dat activiteiten bijdragen aan stedelijke doelstellingen op het gebied van participatie en emancipatie en toegankelijk zijn voor alle Hagenaars.

Op verschillende manieren werken we aan nieuwe vormen van burgerparticipatie . De hoofdlijnenbrief Burgerparticipatie 2016-2020, pijler en aanpak (RIS 293550) geeft daar inzicht in. We willen meer bewoners betrekken bij hun fysieke en sociale leefomgeving. Daarvoor richten we een Denktank Burgerparticipatie op, met daarin een afspiegeling van bewoners en partners van Den Haag, die ons adviseert met gerichte vragen om participatie. Om zoveel mogelijk Hagenaars hierbij te betrekken, leggen we de adviezen van de denktank voor aan een digitale klankbordgroep. Ook willen we in de komende tijd experimenteren met nieuwe participatieprocessen zoals Right to challenge en een bewonerspitch, zoals voorgesteld in de moties van 19 mei 2016 (Ris 2015181).
Uiteindelijk komen we tot een Roadmap Burgerparticipatie, die we daarna steeds zullen actualiseren volgens de laatste ontwikkelingen op het gebied van burgerparticipatie.

Gebiedsgericht professioneel welzijnswerk
In het kader van het gebiedsgericht professioneel welzijnswerk streven we naar meer samenwerking tussen maatschappelijke organisaties. Zo bevorderen we ook dat de beschikbare accommodaties meer multifunctioneel worden gebruikt.
De stadsdelen subsidiëren in het kader van het gebiedsgerichte werken ook het professionele welzijnswerk van de Haagse Welzijnsorganisaties (HWO’s) en Zelfstandige Buurthuizen.
Op basis van de wijkprogramma’s 2016 - 2019 zijn per stadsdeel maatschappelijke vraagstukken vastgesteld die passen binnen de vier gemeentelijke ambities voor 2017. Deze vier ambities zijn:

1. de Haagse jeugd groeit veilig, gezond en met plezier op en ontwikkelt haar talenten;
2. iedereen woont en werkt in een prettige omgeving, waarbij bewoners maximaal zeggenschap hebben over hun fysieke en sociale leefomgeving;
3. mensen zijn vitaal en streven een gezonde leefstijl na;
4. de gezamenlijke toekomst van bewoners telt. Iedereen krijgt gelijke kansen, ongeacht achtergrond, ras, geslacht of geaardheid.

Op basis van de wijkprogramma’s formuleren de HWO’s hun inzet en aanpak en maken we met hen de subsidieafspraken.
De nadruk ligt steeds meer op de zelfredzaamheid van de burgers. Daarbij hoort ook een groter beroep op de vrijwillige inzet van mensen uit de persoonlijke omgeving. Het opbouwen en versterken van sociale netwerken – samenlevingsopbouw – is ook een taak van de welzijnsorganisaties. Belangrijke elementen van samenlevingsopbouw zijn het organiseren van de inzet van bewoners in sociale netwerken en het ondersteunen van vrijwilligerswerk in straten en buurten.

Elk stadsdeel zorgt ervoor dat jeugd en ouders hun stem kunnen laten horen over de onderwerpen die hun aangaan. Via wijkscans vragen we jeugd en ouders om verbeterpunten voor de fysieke en sociale omgeving in de wijk. Jongeren kunnen bij de stadsdelen subsidie aanvragen voor initiatieven.

De stadsdelen zijn verantwoordelijk voor subsidiëring van het professioneel jeugdwerk in de wijk. Het jeugdwerk werkt daar waar kinderen en jongeren meer problemen ondervinden bij opgroeien en minder in staat zijn om op eigen kracht hun talenten te ontwikkelen.

We willen jeugdwerk vooral inzetten in de wijken waar dit het hardst nodig is. De inzet van het jeugdwerk richt zich onder meer op talentontwikkeling, doorlopend leren in samenwerking met het onderwijs, het stimuleren van sportdeelname en andere vormen van vrijetijdsbestedingvormen zoals cultuur en scouting. Waar nodig leiden jongerenwerkers de jongeren naar de hulpverlening.
Jongerenwerkers hebben in dit alles een sleutelrol. Ze hebben een vertrouwensrelatie met de jongeren en weten hen te vinden, ook ’s avonds en op straat. We zorgen er dus voor dat jongerenwerkers goed zijn uitgerust voor hun taak.
Justitie, politie, welzijn en zorg treden samen op bij de aanpak van overlastgevende en hinderlijke groepen jongeren. De aanpak van de overlast van jongeren vindt plaats in nauwe samenhang met het Veiligheidshuis en het CJG.

* Stadsdelen en Wijkaanpak is een nieuw programma vanaf 2016 en er is dus geen realisatie voor 2015.
In 2017 zijn de lasten op programma Stadsdelen en Wijkaanpak € 75 mln. In 2018 en verder dalen de lasten vanwege de uitvoering van de wijkaanpak. De uitvoering van de wijkaanpak wordt incidenteel bekostigd vanuit het coalitieakkoord. De baten blijven door de jaren heen gelijk.