Coördinerend Portefeuillehouder: Ingrid van Engelshoven

We willen dat de Haagse jeugd veilig, gezond en met plezier opgroeit, haar talenten ontwikkelt en mee doet in de stad. In 2015 stelde de gemeenteraad het beleidskader Jeugd 2015-2018 vast, ‘Met de Jeugd. Voor de Jeugd’(RIS 288911). We willen beter en sneller inspelen op de behoeften en mogelijkheden van de jeugd en ouders. Het gaat daarbij vooral om een samenhangende inzet van preventie en jeugdhulp.

Het beleidskader kent vier inhoudelijke opgaven:

1. Meer ruimte geven aan initiatieven en ideeën van jeugd en ouders.
2. Een sterk en gezond opgroei- en opvoedklimaat in het gezin, de school en de wijk.
3. Tijdig signaleren van opgroei- en opvoedproblemen.
4. Integrale passende jeugdhulp.

De decentralisatie van de jeugdhulp heeft geleid tot belangrijke veranderingen. Belangrijk daarbij is dat professionals primair uitgaan van de vraag van ouders en kinderen en niet van het bestaand aanbod. Centraal staan de eigen kracht en die van het netwerk van ouders en kinderen. Professionals bevestigen ouders en kinderen daarbij in wat goed gaat. De aanpak van problemen is integraal en gericht op het gezin: één gezin, één plan en één coördinatie.

De indicatoren geven meetbare vertalingen van de te bereiken doelen. De bronnen van de tabellen worden gegeven in bijlage Programma’s.

Initiatieven en ideeën van jeugd en ouders meer ruimte geven.
Onze ambitie is dat jeugdigen en ouders op verschillende niveaus meedoen in de stad. Dat meedoen kan op allerlei verschillende manieren: van meedenken over hoe zaken aangepakt moeten worden tot zelf initiatieven ontplooien om de stad nog aantrekkelijker voor de jeugd te maken. Den Haag ontwikkelde daarvoor het Jongerenstadslab, waar jongeren meedenken over beleidsontwikkeling en uitvoering van onderwerpen die hen aangaan. Ook in 2017 organiseert Den Haag 7 stadslabs over verschillende onderwerpen. Verder adviseren de Haagse Jongerenambassadeurs in 2017 de gemeente gevraagd en ongevraagd over stedelijke vraagstukken en in de stadsdelen.

Jongeren en ouders kunnen hun mening geven over de jeugdhulp en de dienstverlening van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Daarnaast adviseert het platform ‘Jong doet Mee’ jeugdhulp-instellingen over cliëntenparticipatie en hun dienstverlening. Het CJG meet ook de tevredenheid van klanten over de dienstverlening.

In elk stadsdeel ondersteunt het welzijnswerk jeugd en/of jongerenrade. De gemeente betrekt kinderen en jongeren bij de inrichting van de openbare ruimte, en ook kunnen zij Crownies sparen door klussen te doen voor de buurt. De gemeente zal ook in 2017 Haagse Jeugdlintjes uitreiken aan jongeren die zich buitengewoon hebben ingezet voor de stad of voor een ander

Ouders en jeugd, maar ook vrijwilligers en beroepskrachten kunnen met al hun vragen over opvoeden en opgroeien terecht bij de tien vestigingen van het CJG. Samen dekken de tien CJG-vestigingen heel Den Haag. In elk stadsdeel biedt een CJG drie basisfuncties: jeugdgezondheidszorg (JGZ), informatie & advies en gezinscoaching. Het CJG werkt samen met vrijwilligersorganisaties, welzijn, huisartsen, onderwijs en zorg. Elk CJG signaleert knelpunten en oplossingsrichtingen rond gezond opgroeien en opvoeden in het stadsdeel. Vervolgens speelt elk CJG samen met de partners hierop in met aanbod.
Het CJG deelt signalen met het stedelijke preventieteam waar ook de GGZ-preventie onderdeel van uitmaakt. Zo delen de deelnemers kennis, met als gevolg betere en effectievere preventieve interventies. Ook het bereik van deze interventies is groter. In 2017 werken we op stadsdeelniveau aan betere gezamenlijke monitoring; ook ouders en jongeren krijgen hierbij een rol. We stimuleren het werken met vrijwilligers bij het bieden van ondersteuning en hulp aan jongeren en gezinnen.

Doorontwikkeling CJG
Het college heeft gekozen voor het voortzetten van het huidige netwerkmodel. Hierin werken ketenpartners binnen het CJG met elkaar samen. In 2017 wordt ingezet op optimalisering van het CJG langs drie lijnen:

1. CJG als herkenbare identiteit en eenheid,
2. optimaliseren van de werkwijze van de Jeugdteams en
3. doorontwikkelen van de JGZ, inclusief de samenwerking met de Jeugdteams. Onderdeel van de doorontwikkeling CJG is ook de verdere vormgeving van de integrale jeugdgezondheidszorg. Hierover is de gemeente in gesprek met Jong Florence. Dit heeft er toe geleid dat de gemeente voornemens is per 1 januari 2017 de werkzaamheden van Jong Florence over te nemen en zelf uit te voeren.

Voor de JGZ-professionals is het landelijk professioneel kader jeugdgezondheidszorg leidend voor hun handelen. Hun taak is om de groei en ontwikkeling van alle jeugdigen te bewaken, beschermen en te bevorderen. JGZ-professionals signaleren gezondheidsrisico’s en ondernemen actie om te zorgen dat jongeren gezond kunnen opgroeien. Nieuw is dat JGZ-professionals samen met ouders en jongeren bepalen wat nodig is, bijvoorbeeld vaccinatie, informatie of advies. Er is meer ruimte voor innovaties. Voorbeelden van innovaties zijn het Twitterspreekuur en het Jongeren Consult.

Jongeren kunnen bij het Jongeren Informatie Punt (JIP) terecht met allerlei vragen over school, werk, huisvesting, relaties en dergelijke. Ook kunnen zij de jongerenapp hiervoor gebruiken. In 2017 kloppen naar verwachting ongeveer 5.000 jongeren aan bij het JIP, evenveel als de jaren daarvoor. Het jeugd-werk is in de wijk aanwezig om jongeren in hun vrije tijd uit te dagen hun talenten te ontwikkelen en actief en zichtbaar mee te doen en bij te dragen in de samenleving.

Tijdig signaleren van opgroei- en opvoedproblemen.
Onze ambitie is om ontwikkelingsrisico’s bij het kind en de omgeving vroegtijdig te signaleren. Daarop volgt dan een zo veel mogelijk samenhangende aanpak, met inzet van beroepskrachten, vrijwilligers en het gezin zelf.

Sinds 2013 werken professionals rond geboortezorg samen: de verloskundige/gynaecoloog, de huisarts, de kraamzorg en de jeugdgezondheidszorg. Doel is een gezonde start voor elke pasgeborene. Door deze samenwerking zijn risico's eerder in beeld en is er een betere overdracht van informatie tussen verlos-kundigen, kraamverzorgers en jeugdverpleegkundigen. Dit heeft ertoe geleid dat de sterfte rond de geboorte (perinatale sterfte) in Den Haag de afgelopen jaren is afgenomen.
De Haagse aanpak perinatale gezondheid richt zich in 2017 op een sterkere verbinding tussen de professionals in de geboortezorg en jeugdgezondheidszorg. Professionals in de geboortezorg zullen daarom de werkwijze “signaleren van sociale psychische risico’s rond zwangerschap en bevalling” verder invoeren, waarbij als dat nodig is wordt doorverwezen naar de JGZ. De JGZ legt perinatale huisbezoeken af, maakt de eventuele kinderwensen met ouders bespreekbaar en wijst hen op de mogelijkheid van een kinderwensspreekuur bij verloskundige/huisarts.

Wat betreft GGZ-preventie voor de jeugd richten we ons naast lessenseries aan docenten op themabijeenkomsten voor ouders om sneller beginnende klachten bij kinderen te signaleren en op de aanpak daarna. Voor kinderen die opgroeien in gezinnen waar de opvoeding onder druk staat en kinderen met beginnende psychische klachten gaan we door met specifiek aanbod, bijvoorbeeld in de vorm van weerbaarheidstrainingen en trainingen sociale vaardigheid in het onderwijs.

Het CJG organiseert de toegang tot de jeugdhulp en zet daarvoor Jeugdteams is. Het is belangrijk dat de drempel hierbij laag is, dat ouders en kinderen er consequent bij betrokken zijn en dat alle partijen zoveel mogelijk werken vanuit het principe: één gezin, één plan, één contactpersoon. Voor kinderen bij wie de omstandigheden voor een goede opvoeding ongunstig zijn, wordt een toekomstplan gemaakt of een opvoedkundig advies ingezet. In de Jeugdteams werken zorgaanbieders samen, elk met hun eigen deskundigheid Partijen hebben een overeenkomst gesloten over de samenwerking in de Jeugdteams, waarin ook afspraken staan over de personele inzet. Bij de decentralisatie in 2015 zijn de medewerkers van Bureau Jeugdzorg ondergebracht in een tijdelijke stichting (Stojah). Momenteel wordt onderzocht hoe de afwikkeling van deze tijdelijke stichting kan plaatsvinden. Naar verwachting komt een deel van de medewerkers per 1 januari 2017 in dienst van de gemeente en een deel bij een van de netwerkpartners.

Per stadsdeel kijken we hoeveel inzet van jeugdteams nodig is. De jeugdteams werken daarvoor samen met het onderwijs, welzijn, politie en zorg. In 2017 maakt ook het schoolmaatschappelijk werk in het primair onderwijs onderdeel uit van de jeugdteams. Op alle politiebureaus werken gezinscoaches. Er zijn samenwerkingsafspraken met het welzijnswerk, en ook is de samenwerking met de huisartsen verbeterd.

Werkend volgens het eerder genoemde idee van één gezin, één plan en één contactpersoon, is onze ambitie dat jeugdigen en gezinnen de jeugdhulp ontvangen die nodig is. Deze hulp is zoveel mogelijk dicht bij huis en wordt ingezet in overleg met de gezinnen zelf.

Ambulante jeugdhulp is bestemd voor gezinnen met kinderen die problemen hebben, bijvoorbeeld ruzie met ouders, lichte depressiviteit of problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling. Deze hulp wordt aangeboden op ‘gewone’ plekken voor de jongeren: thuis, op straat, in een buurthuis of op een sportvereniging. Verschillende instellingen bieden ambulante jeugdhulp bieden, bijvoorbeeld aanbieders van jeugd- en opvoedhulp, de jeugdafdeling van een GGZ-instelling of instellingen gespecialiseerd in hulp voor verstandelijk en/of lichamelijk beperkten. Van de gespecialiseerde jeugdhulp is Jeugd-Geestelijke Gezondheidszorg (J-GGZ) de grootste categorie.

Een deel van de jeugdigen heeft naast zorg ook verblijf nodig. Het gaat dan om pleegzorg, open residentiële zorg en de specialistische zorg die wordt geleverd door landelijk gecontracteerde aanbieders. In uitzonderingsgevallen kunnen jongeren tijdelijk gesloten worden geplaatst in een JeugdzorgPlus-voorziening. Hiervoor is toestemming van de rechter nodig.

Bij de aanpak van groepen jongeren die zorgen voor overlast treden politie, justitie, welzijn en zorg gezamenlijk op. Waar nodig gebeurt dat met inzet van het Jeugd Interventie Team (JIT) of gezinscoaching vanuit de Jeugdteams. Aanpak van de overlast door jongeren vindt plaats in nauwe samenhang met het Veiligheidshuis en het CJG.

Leeftijdsgrens
De (zorg)domeinen voor jongeren sluiten niet altijd goed op elkaar aan. Dat maakt continuïteit van de dienstverlening soms lastig. Van de aanbieders van jeugdhulp wordt vanaf 2016 contractueel verwacht dat zij eerder anticiperen op de leeftijdsgrens voor de jeugdhulp en dat ze, als dat nodig is, zorgen voor een goede overdracht. Alle instellingen werken nu met toekomstplannen: ze stellen samen met de jongere een plan op waarin staat wat na het afsluiten van de jeugdhulp nodig is. In dit plan staan ook afspraken over vervolghulp en/of woonbegeleiding.

Een deel van de jongeren is ook na hun 17e jaar nog niet in staat helemaal zelfstandig te wonen. Voor hen zijn er ook daarna nog vormen van begeleiding nodig. Den Haag vindt dat jongvolwassenen die blijvend ondersteuning nodig hebben na hun 18e geen last mogen hebben van de overgangsmomenten in de verschillende wetten. In uitzonderingsgevallen kan jeugdhulp nog tijdelijk boven de 18 worden geleverd. Hiervoor is ook in 2017 een (flex)budget van € 0,5 mln. beschikbaar. Ook kan het Haagse Jeugdinterventieteam (JIT) jongeren begeleiden in het vinden van onderwijs, werk, huisvesting etc. Zo wordt een jongere niet aan zijn lot overgelaten als hij 18 wordt en geen recht meer heeft op jeugdhulp. JIT Wonen en het Leger des Heils hebben minimaal 138 plekken begeleid wonen voor jongeren zonder vaste woon- en verblijfplaats. Verder zijn in Den Haag afspraken gemaakt over de overdracht richting 18e jaar tussen Jeugd (CJG) en WMO (Sociale wijkzorgteams).

Regionale samenwerking
Ook in 2017 koopt Den Haag de jeugdhulp regionaal in via de regio Haaglanden. Bij die inkoop werkt de regio met een regionaal inkoopkader en een meerjarenperspectief. Het regionaal inkoopbureau H10 voert naast de inkoop ook het contractbeheer uit en controleert de declaraties. In een Regionaal Transitiearrangement (RTA) hebben de tien samenwerkende gemeenten afgesproken dat het proces rondom de declaraties van de jeugdzorgaanbieders zoveel mogelijk wordt geharmoniseerd.
Met deze regionale inkoop is Den Haag onderdeel geworden van een keten van jeugdhulpaanbieders, andere gemeenten en het Rijk. De externe afhankelijkheid van de gemeente is op die manier toege-nomen, maar daar tegenover staat dat er ook meer kennis aanwezig is om de inkoop en administratie goed te organiseren.

Innovatie
De tien samenwerkende gemeenten en twaalf aanbieders van jeugdhulp hebben in 2015 een innovatie-agenda opgesteld. Deze twaalf aanbieders ondersteunen het overgrote deel van de jeugdigen in de regio. De innovatieagenda laat duidelijk zien wat de belangrijkste vernieuwing onder de Jeugdwet is: meer kennis en expertise dicht bij het gezin en de jongere om zo, werkende weg en samen met de cliënt, de juiste zorg en ondersteuning te bieden.
Naast deze innovatieagenda is er op verzoek van de gemeenteraad nu een innovatiefonds. Doel van dat fonds is om flexibel nieuwe ideeën uit te werken met partners uit de domeinen Jeugdhulp, Volks-gezondheid, Onderwijs en Welzijn.

Jaarlijks worden circa 400 jongeren dak- en thuisloos. Deze jongeren hebben vaak ook andere problemen, zoals een verslaving, een onverantwoord uitgavenpatroon, een verleden met gezins-problemen en/of een zwak sociaal netwerk. Deze jongeren hebben allereerst opvang, praktische en intensieve begeleiding nodig. In de praktijk gebeurt dat ook: de gemeente en instanties waarmee Den Haag samenwerkt regelen zo snel mogelijk een aantal praktische zaken zoals inkomen, zorgverzekering, identiteitsbewijs en/of schuldhulp. Dat motiveert de jongere om met de achterliggende problemen aan de slag te gaan.

Jeugdbeschermingstafel
Voor kinderen voor wie gedwongen hulpverlening de enige oplossing lijkt te zijn, heeft de regio Haaglanden de jeugdbeschermingstafel ontwikkeld. Hier vindt het gesprek plaats tussen professionals en die gezinnen waar het opvoedklimaat onveilig is of waar anderszins sprake is van een bedreigde ontwikkeling bij een of meerdere kinderen in het gezin.

Jeugdbescherming en jeugdreclassering
Betere aansluiting tussen het gedwongen kader (jeugdbescherming en jeugdreclassering) en de jeugdhulp is een van de belangrijke onderdelen in de regionale werkagenda jeugd. Deze aansluiting krijgt vorm in de jeugdbeschermingstafels en door deelname en/of intensieve samenwerking tussen de gecertificeerde instellingen en de lokale teams. Eind 2016 moet het visiedocument gereed zijn. Naar verwachting heeft dit geen gevolgen voor het budget. Aan de ene kant daalt het beroep op (een deel van) de inzet van de gecertificeerde instellingen, maar tegelijkertijd is er sprake van een verzwaring van de taken; deze zaken zijn immers de meest gecompliceerde.

Veilig Thuis
Veilig Thuis is een herkenbaar en toegankelijk meldpunt voor (vermoedens van) huiselijk geweld en kindermishandeling. Veilig Thuis kan de expertise over huiselijk geweld en kindermishandeling inbrengen in de lokale sociale wijkzorgteams en de jeugdteams van de CJG’s. Het meldpunt heeft de volgende taken:

• Advies geven aan de melder;
• Onderzoek doen naar aanleiding van een melding;
• Informeren van politie en Raad voor de Kinderbescherming indien nodig;
• Inschakelen van passende hulpverlening;
• Overdracht aan de Raad voor de Kinderbescherming als blijkt dat vrijwillige hulpverlening niet voldoende is;
• Als dat nodig is: inschakelen van forensisch-medische expertise om letsel te duiden.

De gemeenten in de regio Haaglanden werken samen in Veilig Thuis. Het meldpunt is een belangrijke partner in de jeugd-, de volwassenen- en de strafrechtketen. Om de wachtlijsten terug te brengen, is in 2016 is extra geïnvesteerd in personele capaciteit. Als dat nodig is, wordt in 2017 de personele capaciteit verder uitgebreid.

In bepaalde gevallen kunnen burgers een beroep doen op een persoonsgebonden budget (PGB) in plaats van zorg in natura. De gemeente Den Haag beschouwt het PGB als een goed instrument voor maatwerk. Voor kinderen en hun ouders draagt het PGB bij aan het behoud van de regie over hun eigen leven. Zij hebben de vrijheid te kiezen welke zorgverleners zij willen en op welke tijdstippen zij die zorg willen ontvangen.

De lasten van programma Jeugd nemen jaarlijks toe door de stijging van het budget voor de Jeugdhulp. Het grootste deel van de middelen in het programma Jeugd (92%) wordt besteed aan het inkopen van Jeugdhulp (inclusief innovatie). Dit vindt plaats middels het inkoopbureau H10 in regionaal verband. De informatie over de gerealiseerde jeugdhulp wordt door de gemeente via het
regionaal inkoopbureau H10 ontvangen.