Coördinerend Portefeuillehouder: Ingrid van Engelshoven

Kwaliteit staat centraal
De Haagse Educatieve Agenda (HEA) 2014-2018 vormt de basis van het Haagse onderwijsbeleid. Het is de gezamenlijke beleidsagenda van de gemeente, schoolbesturen, welzijns- en kinderopvangorganisaties en andere organisaties in de stad en de regio. De titel ‘Kwaliteit als kompas, werken aan uitstekend onderwijs’ legt de nadruk op kwaliteit. Want een goed functionerende, veilige en gezonde school en een bekwame, enthousiaste leraar maken het verschil. Kwaliteit staat ook voor de brede ontwikkeling van jonge en volwassen Hagenaars en voor het werken aan leeropbrengsten en kansen op een baan.

Tien gezamenlijke ambities
Alle HEA-partners werken aan het behalen van de tien HEA-ambities:

1. Er is meer ruimte voor professionele ontwikkeling van leraren en schoolleiders.
2. In 2018 zijn alle basisscholen en minstens twintig scholen voor voortgezet onderwijs brede buurtscholen, gebaseerd op drie stromingen.
3. Het onderwijs gaat door met zijn offensief voor betere taal- en rekenvaardigheid.
4. De schooluitval blijft dalen.
5. Door betere verbindingen tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt nemen kansen op een baan toe en wordt de economische basis van de Haagse regio steviger.
6. Voor iedere leerling tot 18 jaar die zorg of ondersteuning nodig heeft, is een plek beschikbaar op een school die deze zorg of ondersteuning optimaal kan bieden.
7. Het universitaire onderwijs en het tweetalige onderwijs groeien gestaag door.
8. Ouders worden in de positie gebracht als partners in de schoolcarrière van hun kinderen.
9. Schoolgebouwen bieden een stimulerende en veilige omgeving en maken multifunctioneel gebruik mogelijk.
10. De administratieve lasten van het lokale onderwijsbeleid nemen af.

In de HEA staat per onderwijssoort welke maatregelen van 2014 tot 2018 worden genomen. Er zijn afspraken over monitoring en onderzoek, ruimte voor innoveren en experimenteren, financiële kaders en stroomlijnen van subsidieprocessen, en gebiedsgericht werken (van wijk tot regio). Met het onderwijsveld hebben we een goede methode gevonden om gezamenlijk de beschikbare middelen voor 2017 doeltreffend in te zetten.

Uitvoering ligt op koers
De HEA-voortgangsrapportage van het schooljaar 2015-2016 verschijnt in het najaar 2016. In 2017 start de voorbereiding van de HEA 2018-2022. Bij het maken van deze nieuwe Haagse onderwijsagenda zullen we de inzichten uit de evaluatie van de huidige HEA meenemen. Actuele thema’s als integratie van nieuwkomers en harmonisatie van voorschoolse voorzieningen spelen hierbij zeker een rol.

Een aanzienlijk deel van de middelen voor het Haagse onderwijsbeleid komt uit de specifieke rijksuitkering onderwijsachterstanden. Hiervoor krijgt de gemeente sinds 2011 jaarlijks ongeveer € 40 mln. Het Rijk heeft voor de komende jaren een bezuiniging voor ogen. Het Rijk is bovendien bezig met een nieuwe verdeelsleutel voor de middelen voor onderwijsachterstanden. Deze verdeling zal pas ingaan voor het jaar 2018.
De problemen met onderwijsachterstanden zijn in de grote steden aanzienlijk groter dan elders in het land. Herverdelen van de middelen correspondeert hier niet mee. Daarom pleiten we samen met de andere grote steden in G4-verband voor het behoud van deze rijksmiddelen.
Het Rijk zal in 2017 korten op de middelen voor volwasseneneducatie. We verwachten een korting
€ 0,28 mln. We hebben met de Haagse scholen overlegd over de consequenties van deze kortingen op subsidiebudgetten.

Goed onderwijs is de basis voor de ontwikkeling van mensen en vormt daarmee ook de drijvende kracht voor een duurzame economische ontwikkeling van Den Haag. In het coalitieakkoord ‘Vertrouwen op de Haagse Kracht’ investeert de gemeente daarom extra in het onderwijs. Den Haag zet structureel extra middelen in om door te gaan met de ontwikkeling die de voorgaande coalitieperiode is ingezet:

• De ontwikkeling van brede buurtscholen, waarin kinderopvang, peuterspeelzalen, onderwijs en andere maatschappelijk partners in de buurt samenwerken.
• De vernieuwde conciërgeregeling.
• Extra inzet op taalontwikkeling door het aanpakken van laaggeletterdheid bij werknemers, taalonderwijs voor ouders van nieuwkomers en verruiming van het bereik van voor- en vroegschoolse educatie.
• Het stimuleren van kansrijke sectoren in de economie via het MBO.

Ook is in 2017 incidenteel ruim € 1,2 mln. beschikbaar voor kansen en knelpunten bij stages, hoger onderwijs, leraren, kwaliteit onderwijs, aandacht voor zwakke scholen en aanpak van voortijdig schoolverlaten. We zetten de middelen efficiënter in en verminderen de overhead, maar bezuinigen niet op het primaire proces. Zo realiseren we de besparing van € 0,22 mln. op de gemeentelijke subsidiebudgetten conform het coalitieakkoord.

De indicatoren geven meetbare vertalingen van de te bereiken doelen. De bronnen van de tabellen worden gegeven in bijlage Programma’s.

De gemeente is verantwoordelijk voor de huisvesting van het primair, (voortgezet) speciaal en voortgezet onderwijs. Bestaande schoolgebouwen moeten soms worden uitgebreid of vervangen door nieuwbouw. De taak onderhoud en aanpassing van gebouwen is overgeheveld van de gemeenten naar de schoolbesturen, inclusief de financiële middelen. We onderzoeken of het haalbaar en wenselijk is dat de gemeente bijdraagt in renovaties. De investeringen in scholen blijven op peil. De belangrijkste projecten voor nieuwbouw, grote uitbreiding en aanpassing van monumentale panden in 2017 zijn:

• De Pastoor van Arsschool, nu gehuisvest aan de Haviklaan 1, te bouwen aan de Donker Curtiusstraat;
• De Oase aan de Donker Curtiusstraat 4-6;
• De Hofstad MAVO, nu gehuisvest aan de Albardastraat 23, te bouwen aan de Donker Curtiusstraat;
• Het VCL aan de Van Stolkweg 35 (vervangende nieuwbouw en aanpakken van het  monumentale deel).

De gemeente stelt de nieuwbouw bedragen beschikbaar op grond van de verordening onderwijshuisvesting Den Haag 2015. Deze bedragen zijn voldoende om te kunnen voldoen aan strengere eisen van het bouwbesluit. Eén voorschoolpeuterspeelzaal krijgt nieuwe huisvesting. Bij de bouw en renovatie van scholen is aandacht voor duurzaamheid, binnenklimaat en multifunctioneel gebruik.

Brede buurtschool: maximale ontplooiing van talent
Met de brede buurtschool (BBS) geeft Den Haag kinderen de kans op maximale ontplooiing van hun talenten. Alle kinderen van 0 tot 12 zouden de hele dag op de brede buurtschool terecht moeten kunnen. De verdere ontwikkeling van de BBS kent drie stromingen: school & opvang, school & brede vorming en school & buurt. Een belangrijke pijler van het brede buurtschoolbeleid blijft extra leertijd om kinderen en jongeren zich breed te laten ontwikkelen en te werken aan taalontwikkeling. De intensiefste vorm van deze extra leertijd in het primair onderwijs is het Leerkansenprofiel (6 uur extra onderwijs per week).
De stroming ‘school en brede vorming’ maakt andere vormen van extra leertijd mogelijk, zoals vakantie- en weekendscholen. Deze mogelijkheden zijn zowel beschikbaar voor het primair als het voortgezet onderwijs. Cultuureducatie en sport zijn belangrijke elementen in Haagse brede buurtscholen. Een aantal brede buurtscholen in het VO werkt samen met wijkorganisaties en organiseert ook activiteiten voor buurtbewoners. Daarnaast blijven we de ontwikkeling stimuleren van de brede buurtschool 0 tot 12. Dat doen we binnen de stroming ‘school en opvang’.

Aanpak voortijdig schoolverlaten (vsv): bestrijden schooluitval en behalen diploma
Jongeren zonder startkwalificatie (diploma vanaf mbo niveau 2, havo of vwo) zijn twee keer zo vaak werkloos als jongeren met een startkwalificatie. Daarom is het van belang dat zo veel mogelijk jongeren de arbeidsmarkt betreden met diploma. De afgelopen jaren is de schooluitval in Den Haag bijna gehalveerd en deze zal nog verder dalen. Scholen moeten meer dan voorheen hun rol pakken bij het voorkomen dat jongeren uitvallen. De gemeente moet zich meer richten op de samenwerking met het jongerenwerk, sociale wijkteams en WGS-consulenten. Het doel van die samenwerking is om jongeren die buiten beeld zijn geraakt op te sporen en naar school of aan het werk te helpen. Het onderwijs en de gemeenten in de regio maken daarover nieuwe afspraken en ontvangen daarvoor een rijksbijdrage.
Deze rijksbijdrage zullen we nu inzetten om ook de schooluitval te voorkomen bij minder kansrijke doelgroepen, zoals jongeren uit het praktijkonderwijs, voortgezet speciaal onderwijs, 4 Havo en entree opleidingen (de opstap naar de arbeidsmarkt of een MBO-opleiding). Daarnaast benaderen we voortaan alle jongeren die al uitgevallen zijn, zoals oude vsv’ers, kwetsbare jongeren, thuiszitters en jongeren die uit detentie komen. Ook hier is het doel om hen weer in het onderwijs of aan het werk te krijgen.
In 2017 wordt de rol van het Regionaal Meld- en Coördinatiecentrum verbreed. De basis is een regionale beleidsagenda van Den Haag en acht omliggende gemeenten.

Toen andere geldbronnen waren vervallen, heeft het Haagse college in het coalitieakkoord middelen beschikbaar gesteld om de bestaande vsv-activiteiten voort te zetten. Het gaat om dagbestedings- en onderwijstrajecten voor kwetsbare jongeren (vsv’ers en jongeren die thuis zitten) die vanwege hun gedrag (nog) niet naar een school kunnen maar nog wel kunnen leren. Via deze trajecten leiden we ook hen naar een diploma, een vervolgopleiding of werk.

Aansluiting onderwijs op arbeidsmarkt: jongeren een goede loopbaanstart geven
In de regio Haaglanden werken 44 partners (inclusief de 9 gemeenten) aan een goede aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt. Daarvoor hebben ze de gezamenlijke aanpak ‘Geslaagd in het vak 2.0’:

• Samen met het beroepsonderwijs starten we projecten om kansrijke niches in de maakeconomie en techniek te stimuleren. Meestal gaat het om technische bedrijvigheid en de aansluiting van mbo- en hbo-opleidingen daarop. Bij het keuzedeel van het curriculum kijken we goed naar de regionale arbeidsmarkt.
• De stage- en leerbanenmarkt verandert voortdurend en kansen en knelpunten wisselen in de tijd. Met de beschikbare middelen spelen we in op kansen en knelpunten bij stages.
• We zetten middelen in voor bouwgerelateerde opleidingen van woningcorporaties en voor mogelijke uitbreiding van het aantal lerende wijkcentra in onder andere Escamp en de Schilderswijk.

In 2015 is het BBL-loket (Beroeps begeleidende leerweg) aan de Binckhorstlaan ingericht. Vorig jaar zijn 25 jongeren bemiddeld naar een BBL-baan. Sinds het eerste kwartaal van 2016 draait het BBL-loket op volle toeren. Het streven is om ten minste 50 BBL-plekken per jaar extra te realiseren met gemeentelijke steun.

Nieuwkomers: onderwijs is hier essentieel
De komst van meer asielzoekers met een verblijfsstatus vanaf 2016 zal effect hebben op de capaciteit en spreiding van het onderwijs in Den Haag. Beheersen van de Nederlandse taal en onderwijs zijn immers voor alle leeftijdsgroepen essentieel om deelnemen aan de samenleving, werk en een succesvolle integratie mogelijk te maken.

Professionele ontwikkeling op school: ontwikkeling van leerkrachten en schoolleiders stimuleren
Om het talent van alle jonge Hagenaars voluit te kunnen ontwikkelen is uitdagend en eigentijds onderwijs nodig dat goed aansluit bij alle jonge Hagenaars en hun een brede vorming biedt. Het is daarom belangrijk dat we investeren in de professionele ontwikkeling van leerkrachten en schoolleiders. Het effect van deze professionele ontwikkeling is het grootst als het lerarenteam, de schoolleiding en het schoolbestuur samen de lerende cultuur bouwen en onderhouden.
De actieagenda "Ruimte voor professionele ontwikkeling" heeft ten doel het onderwijsveld hierbij te ondersteunen en te stimuleren. Hiervoor zijn extra middelen beschikbaar in het coalitieakkoord. Daarmee werken we in 2017 en verder aan de uitvoering van de actieagenda.

Conciërgeregeling: ondersteuning beschikbaar voor iedere Haagse basisschool
Een goede conciërge is de ogen en oren van de directie en levert zo een belangrijke bijdrage aan de sociale veiligheid op school. Nadat het Rijk de financiële regeling voor het aanstellen van conciërges versoberde, heeft het gemeentebestuur zijn verantwoordelijkheid genomen en in 2016 een nieuwe gemeentelijke subsidieregeling voor conciërges opgesteld. Schoolbesturen van alle Haagse basisscholen kunnen hier gebruik van maken.
Naast de € 0,4 mln. uit het coalitieakkoord stellen we nu voor om voor de extra impuls werkgelegenheid vanaf 2017 een bedrag van € 1,0 mln. extra beschikbaar te stellen. Zo kunnen Hagenaars aan de slag komen die nu een beroep doen op een uitkering. We willen de huidige conciërgeregeling daarom wijzigen en afstemmen met de regeling voor de STIP-banen.

Hoger onderwijs: met nieuwe Bachelor- en masteropleidingen de kenniseconomie stimuleren
Om de economische ontwikkeling van Den Haag te stimuleren, stelt de Agenda Kenniseconomie vijf sterke economische clusters centraal, te weten Vrede en Recht, The Hague Security Delta, Finance and Legal, IT/TECH en Energie. Om op elk van deze vlakken het komende jaar een flinke vooruitgang te boeken, moeten bedrijfsleven, kennisinstellingen en gemeente samenwerken. Voor het hoger onderwijs ligt hierbij het accent op nieuwe bachelor- en masteropleidingen en op valorisatie (dat is het omzetten van kennis naar commercieel haalbare producten). De Universiteit Leiden, de TU Delft en de Cyber Security ontwikkelen vanaf 2017 nieuwe opleidingen op het gebied van vrede, recht, veiligheid en governance.

Schoolzwemmen: aanbieden zwemles voor scholen
In Den Haag moet ieder kind de kans krijgen om te leren zwemmen. In 2017 bieden daarom zo’n 118 scholen en 10 regionale expertisecentra hun leerlingen zwemles aan. Bewegen is gezond. Daarom krijgen alle scholen zwemles aangeboden die is toegesneden op de mogelijkheden van de kinderen.

Om de bestaande Haagse gymnastieklokalen optimaal te gebruiken, verhuurt de gemeente 51 van deze lokalen. De andere gymnastieklokalen worden door de scholen of schoolbesturen zelf verhuurd. De opbrengst van de verhuur van de gymnastieklokalen aan (sport)verenigingen is voor 88% voor de schoolbesturen; 12% is voor de administratiekosten van de gemeente.

Sommige leerlingen kunnen niet op eigen gelegenheid van huis naar school gaan, bijvoorbeeld omdat zij een beperking hebben of omdat de dichtstbijzijnde toegankelijke school ver van huis is. Voor deze leerlingen is er het leerlingenvervoer. Gemeenten zijn wettelijk verplicht een regeling vast te stellen voor leerlingenvervoer van en naar scholen voor basisonderwijs, speciale scholen voor basisonderwijs, of (voortgezet) speciaal onderwijs. Afhankelijk van de situatie kunnen ouders in aanmerking komen voor een vergoeding. Dat kan een vergoeding zijn voor het openbaar vervoer (al dan niet met een begeleider) of een vergoeding voor het gebruik van de eigen auto of fiets (als ouders/verzorgers de leerling zelf naar school brengen). Als een leerling zulke beperkingen heeft dat het niet mogelijk is om met het openbaar vervoer te reizen, is er vervoer in een speciale bus of taxi. Op een beperkt deel van die ritten betaalt de gemeente een begeleider. Per schooljaar ontvangt de gemeente circa 1.400 aanvragen voor leerlingenvervoer, de meeste voor vervoer in een speciale bus of taxi.

Er zijn circa 1.000 voorzieningen voor kinderopvang in Den Haag. De gemeente is wettelijk verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van de kwaliteit van de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk. Het Rijk bepaalt de minimale kwaliteitseisen. De gemeente geeft GGD Haaglanden de opdracht om jaarlijks alle kindercentra, gastouderbureaus en peuterspeelzalen en een deel van de voorzieningen voor gastouderopvang te inspecteren.
Voordat een kindercentrum, gastouderbureau, peuterspeelzaal of voorziening voor gastouderopvang de exploitatie mag starten, moet GGD Haaglanden onderzoeken of de nieuwe voorziening aan de minimale wettelijke kwaliteitseisen voldoet. Dit onderzoek van de GGD is de basis voor het gemeentelijke register kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. De gemeente heft hiervoor kostendekkende leges.
Het is belangrijk dat het register up to date is. Alleen geregistreerde kinderopvang wordt geïnspecteerd en komt in aanmerking voor kinderopvangtoeslag van het Rijk. De gemeente Den Haag heeft de A-status voor toezicht en handhaving kinderopvang. Dat betekent dat de gemeente volgens de Inspectie van het Onderwijs zowel het toezicht als de handhaving op orde heeft.

Het stimuleren van de ontwikkeling van jonge kinderen, onder meer in de Nederlandse taal, is een belangrijk instrument om onderwijsachterstanden te voorkomen en te bestrijden. Alle peuters moeten goed voorbereid naar school kunnen gaan.

We willen in 2017 het kwaliteitsniveau van de voor- en vroegschoolse educatie (vve) vasthouden dat we hebben bereikt met inzet van de extra rijksmiddelen. Investeren in kwaliteit van vve is van groot belang, omdat het ook bijdraagt aan de ontwikkeling van 21e -eeuwse vaardigheden die kinderen later nodig hebben in een lerende economie, zoals creativiteit en samenwerken.
In 2017 bereiden we de harmonisatie voor van de voorschoolse voorzieningen (peuterspeelzalen en kinderdagverblijven). Dit is een kans om de vve-capaciteit uit te breiden en daarmee het bereik te vergroten. Een deel van de ouders die nu gebruik maken van de door de gemeente gefinancierde peuterspeelzalen, kan in de nieuwe situatie een beroep doen op de kinderopvangtoeslag van het Rijk. Hierdoor kunnen we de beschikbare budgetten voor vve gerichter ingezet worden voor de doelgroep. Het nieuwe systeem vraagt wel om een zorgvuldige voorbereiding en overgang van het huidige peuterspeelzaalwerk naar de nieuwe situatie.

Sinds 2015 verdeelt het Rijk het budget voor volwasseneneducatie over regio’s. Als centrumgemeente coördineert Den Haag, de educatie voor 2015 t/m 2017 voor de regio Haaglanden. In 2017 evalueert het Rijk de volwasseneneducatie en besluit daarna om per 2018 al dan niet het rijksbudget direct aan alle gemeenten te verstrekken. In dat geval vervalt naar verwachting de verplichte regionale samenwerking.

In 2017 is er een bezuiniging op de door het Rijk beschikbaar gestelde middelen voor educatie van, naar verwachting, € 0,28 mln. Daarom versterken we het professionele aanbod van het ROC Mondriaan met de inzet van taalvrijwilligers. Het doel is het bereik te vergroten en de bezuiniging van het Rijk (deels) op te vangen. In 2017 behoudt de gemeente de inkoop bij ROC Mondriaan op ten minste 80%, conform de afspraken tussen ROC Mondriaan en de gemeente.
Het educatie-aanbod voor volwassenen in Den Haag is gericht op Nederlandse taal en rekenen met behulp van alledaagse ICT. Om Hagenaars met een taal- en rekenachterstand de kans te geven educatie te volgen, blijft het gemeentelijk budget voor volwassenenonderwijs in 2017 in stand. De middelen uit het coalitieakkoord (€ 1 mln.) gaan voor driekwart naar bestrijding van taal- en rekenachterstanden bij laaggeletterde en laagopgeleide volwassenen. Zo zijn hun kansen op de arbeidsmarkt beter en kunnen ze actiever deelnemen aan de samenleving.
We gaan door met het stimuleren van taal voor EU-arbeidsmigranten en voor jonge ouders via scholen of bij consultatiebureaus en educatie op overige locaties in de wijken. Ook richten we ons op doelgroepen in de context van het sociaal domein. Daarnaast krijgen leerlingen van 18 jaar en ouder op de Entreeopleiding en MBO2 extra taal- en rekenles. Zo hebben ze meer kans om alsnog een startkwalificatie te halen.

De Stichting Haags Centrum voor Onderwijsadvies (HCO) is een onderwijsadviesbureau voor scholen, onderwijsondersteunende instellingen en welzijnsinstellingen in Den Haag en omgeving. Het HCO voert allerlei activiteiten uit in het kader van de HEA. Met training, advies, conferenties, onderzoek, coaching en educatieve uitgaven ondersteunt het HCO professionals die werken met kinderen. Het HCO ontvangt jaarlijks van de gemeente een subsidie en maakt met de scholen afspraken over de te ontplooien activiteiten. In 2017 maken we hierover nieuwe afspraken. Uitgangspunt hierbij is dat het aanbod van het HCO aansluit bij de vraag van de sector.

De afname van de lasten zowel als de baten vanaf 2018 heeft te maken met de rijksmiddelen (Onderwijsachterstandsmiddelen, VSV en Volwasseneneducatie). De hoogte daarvan is nog niet bekend.